ALAŞIM ELEMENTLERİ

ÇELİKLERİN TANIMI VE KATILAN ELEMENTLERİN ÇELİĞE ETKİLERİ

KARBON:

Çeliğin temel alaşım elementidir. Karbon miktarının artmasıyla sertlik ve dayanım önemli oranda artar. 0,8 karbon oranından sonra kırılganlık artar. Karbon miktarının artması aynı zamanda sünekliği dövülebilirliği, derin çekilebilirliği ve kaynak edilebilirliği düşürmektedir. Karbon miktarının fazla olması ısıl işlemde çatlama riskini artırmaktadır.

MANGAN:

Temel alaşım elementidir.Çeliğin dayanımını artırır ancak sünekliğini azaltmaktadır. Dövülebilirliğini ve sertleştirilebilirliğini olumlu olarak etkilemektedir. Su verme derinliğini arttırır paslanmaya ve korozyona olan dayanımını arttırır.

SİLİSYUM:

Süneklilik ve tokluğu düşürmeden dayanımı ve sertliği arttırır. Si oranı arttıkça çeliğin ısıya dayanımı artar. Genel olarak sertleştirilebilirliğ, aşınma dayanımı ve elastikiyeti arttırır. Ancak yüzey kalitesini olumsuz etkiler.

KÜKÜRT:

Çelik içerisinde fazla miktarda bulunması istenmeyen bir elementtir. Ancak Mn. ilave edilerek talaşlı imalatta işlenebilirlik özelliğini arttırır. Kaynak edilebilirliği ve sertleştirilebilirliği olumsuz yönde etkiler.

FOSFOR:

Kükürt gibi çelik içerisinde bulunması istenmeyen bir elementtir. Çeliğin süneklilik ve darbe dayanımını düşürür. Buna karşılık sertliği arttırıcı özelliği vardır.

KROM:

Çeliğin içerisinde sertliği arttırıcı direkt etki yapar. % 25 ve daha üzerindeki oranlarda bulunması halinde yüzeyin paslanmaya karşı direncini arttırarak parlaklık kazandırır. Meneviş kırılganlığına ve sünekliliğin düşmesini engellemesi için, Ni ve Mo ile birlikte kullanılması faydalı olur.

NİKEL:

Alaşımlı çeliklerde %5 e varan oranlarda kullanılır. Mukavemeti ve tokluğu arttırır, tane yapısını küçültme özelliğine sahiptir. Ni-Cr, Ni-Mo, Ni-Cr-Mo alaşımları genel olarak kullanılmaktadır. Cr ile birlikte kullanılma amacı, sertleşmeyi, yorulma direncini ve sünekliliği arttırmaktır.

MOLİBDEN:

Çeliğin çekme ve akma dayanımını arttırmaktadır. Nikel ve Krom çeliklerine ilave edilmesi durumunda temper sonrası darbe dayanımı önemli oranda arttırmaktadır.

VANADYUM:

Tane küçültücü özelliğe sahiptir, bu yönde çelikte Nikelin yaptığı etkiyi yapmaktadır. Sertlik derinliğini ve sıcaklık dayanımını arttırarak, kesici kenarların uzun süre formunun korunmasında etkilidir.

WOLFRAM:

Genellikle sıcak iş takım çeliklerinde ve yüksek hız çeliklerinde kullanılır. Çeliğin dayanımını arttıran bir elementtir. Takım ömrünün uzaması, yüksek ısıya dayanımı ve kesici kenarların sertliğinin korunmasını sağlaması belirgin özelliğidir.

KOBALT:

Genellikle yüksek hız çelikleri ve sıcak iş takım çeliklerinde kullanılır. Tane büyümesini yavaşlatacı özelliğe sahiptir.

ALÜMİNYUM:

Tane inceltici özelliği bulunur. Çelik içerisinde güçlü bir deoksidan elementtir.